معرفی بهترین موشک های بالستیک ایران ؛ از سجیل تا خیبرشکن

توان موشکی کشورمان در حمله به اسرائیل به نمایش گذاشته شد و دیدیم که بهترین موشک های بالستیک ایران چطور توانستند حیفا را با خاک یکسان کنند.

تجاوزهای آشکار اسرائیل به کشورهای منطقه، نشان می‌دهد که همواره باید گوش به زنگ بود و برای رویارویی با هر نبردی آماده شد. در دو عملیات وعده صادق (1) و (2) دیدیم که سپاه پاسداران از سیلوهای موشکی خود، اقدام به پرتاب صدها موشک بالستیک به قلب تل آویو و حیفا و سایر پایگاه‌های رژیم صهیونیستی کرد و توانست با اصابت‌های موفق، توان موشکی جمهوری اسلامی را به دشمنان نشان دهد.

بهترین موشک های بالستیک ایران

خوشبختانه طی چند دهه اخیر و به ویژه پس از پایان جنگ تحمیلی عراق، به نیروهای مسلح کشورمان ثابت شد که در شرایط جنگی، هیچ کشوری به ما کمک نمی‌کند و نباید دست نیاز به سوی همسایگان دراز کنیم. با همین نتیجه گیری بود که مهندسان پرتلاش کشورمان در هوافضای سپاه و ارتش، دست به ابتکار عمل زدند و توانستند با تلاش‌های شبانه روزی خود، انواع و اقسام موشک‌های بالستیک و حتی هایپرسونیک تولید کنند. امروز تصمیم گرفته‌ایم به سراغ بهترین موشک‌های بالستیک ایران برویم و به معرفی مختصر انواع آن بپردازیم. با صفحه برتر همراه ما باشید. همچنین اگر علاقه‌مند به مطالعه راجع به موشک بالستیک گلدن هورایزن اسرائیل هستید، می توانید ما را دنبال کنید.

تعریف موشک بالستیک

یک گلوله وقتی از اسلحه خارج می‌شود، بدون اینکه سوخت خاصی داشته باشد، تا هزاران متر آن طرف‌تر می‌رود و به هدف اصابت می‌کند. حرکت آن گلوله مستقیم و صاف بوده و سوخت اولیه‌اش گاز باروتی است که داخل سلاح وجود دارد. موشک بالستیک هم دقیقا چنین سازوکاری دارد. در واقع مهمات بالستیک زمانی که پرتاب می‌شوند، به حرکت خود ادامه می‌دهند اما از یک جایی به بعد سوخت آن‌ها تمام شده و اینجاست که همچون گلوله همچنان در مسیر خود حرکت می‌کنند.

البته مشکل اینجاست که وقتی سوخت موشک بالستیک به پایان می‌رسد، مسیر حرکتی آن غیرقابل تغییر می‌شود. پس چه عواملی باعث اصابت آن به هدف می‌شوند؟ سرعت پرتاب و نیروی جاذبه زمین به کمک موشک آمده و آن را به سمت اهداف هدایت می‌کنند. با این اوصاف آنچه ادامه مسیر را برای مهمات یا همان کلاهک جنگی میسر می‌سازد، جاذبه زمین و سرعت اولیه موشک است.

کلاهک‌های بالستیک قادر به حمل انواع مواد شیمیایی، بیولوژیکی و حتی بمب هسته‌ای هستند. اولین بار در اثنای جنگ جهانی دوم بود که قوای آلمان از یک موشک بالستیک به نام V-2 برای حمله به لندن استفاده کرد. ایالات متحده پس از این اتفاق، به کمک دانشمندان آلمانی توانست به فناوری ساخت چنین مهماتی دست پیدا کند. در ادامه مطلب به معرفی بهترین موشک‌های بالستیک ایران می‌پردازیم.

سجیل: دوربرد و غیرقابل رهگیری

یکی از بهترین موشک‌های بالستیک ایران که دوربرد و سوخت جامد است، سجیل بوده که گواهی بر دستیابی کشورمان به فناوری ساخت موشک‌های پیشرفته است. از این سلاح در عملیات وعده صادق (2) علیه مواضع اسرائیل استفاده شد و توانست با هدف قرار دادن قلب رژیم صهیونیستی، اوج اقتدار موشکی ایران را به رخ دشمنان بکشد.

سجیل می‌تواند در عرض 7 الی 10 دقیقه به سرزمین‌های اشغالی برسد و تل آویو را مورد هدف قرار دهد. گفته شده رهگیری این موشک برای سامانه‌های پدافند هوایی اسرائیل دشوار است و حتی پیکان 3 هم نمی‌تواند جلوی نفوذ این سلاح دوربرد و پرسرعت را بگیرد.

موشک بالستیک سجیل متشکل از سه قسمت بلوک 1، بلوک 2 و کلاهک است و با وزن 23 تنی و موتور دو مرحله‌ای سوخت جامدی که دارد، می‌تواند با سرعت 4300 متر بر ثانیه به مسیر خود ادامه دهد. سرعت آن حین شیرجه رفتن به سوی هدف 13 ماخ و حداکثر برد نهایی‌اش حدود 2000 کیلومتر اعلام شده است. به نظر می‌رسد که در صورت استفاده از کلاهک سبک‌تر، حداکثر برد نهایی قابل افزایش باشد.

کلاهک این موشک از نوع جداشونده با سرجنگی 650 کیلوگرمی بوده که 18 متر طول و 125 سانتی متر قطر دارد. به اعتقاد کارشناسان نظامی، سجیل نمونه بهینه سازی شده و ارتقایافته شهاب 3 بوده و تنها تفاوتش با این موشک، استفاده از سوخت جامد است. سجیل را می‌توان در عرض چند دقیقه عملیاتی کرد و پرتابگر آن به محض شلیک از محل دور می‌شود. از مهم‌ترین ویژگی‌های سجیل باید به رادارگریزی‌اش اشاره کرد که این ویژگی را مدیون رنگ خاص، جنس بدنه و سامانه‌های الکترونیکی خاص است.

خیبرشکن: نقطه‌زن با وزن کم

دومین موشک بالستیکی که در حمله 10 مهر ایران به اسرائیل مورد استفاده قرار گرفت، خیبرشکن بود. مهندسان هوافضای سپاه بدنه این بالستیک را از جنس کامپوزیت ساخته‌اند و به همین دلیل است که وزن آن به 4.5 تا 5 تن رسیده و با احتساب کلاهک 500 کیلوگرمی و برد 1450 کیلومتری، می‌توان ادعا کرد که توان و قدرت مطلوبی دارد.

در واقع مزیت عمده خیبرشکن در مقایسه با سایر بالستیک‌ها مثل سجیل، وزن کم آن است و همین باعث شده تا به سرعت فوق العاده‌ای دست یابد و در زمره موشک‌هایی قرار بگیرد که چابکی فراوانی دارند. همچون سجیل، این موشک نیز با سوخت جامد کار می‌کند و قدرت مانورپذیری بالایی دارد. مدت آماده سازی این موشک برای اصابت به هدف به یک ششم کاهش یافته که دستاورد بزرگی است.

خیبرشکن یک موشک بالستیک نقطه‌زن بوده و ضریب خطای کمی دارد و طراحی آن به گونه‌ای انجام شده که به لطف کلاهک جنگی و بالک‌های خاصش بتواند از چنگال سامانه‌های دفاع هوایی بگریزد. نوع کلاهک این موشک «سریع و شدید» بوده و به علت وزن کم و ابعاد کوچک، امکان دپوی زیرزمینی آن فراهم شده است.

سرعت برخورد خیبرشکن به هدف بین 2 تا 3 ماخ برآورد شده و علیرغم بهره‌مندی از چنین سرعت بالایی، نشانه‌ای دال بر سوختن بالک‌ها دیده نمی‌شود. به جا نماندن اثر حرارتی به موشک این امکان را می‌دهد تا به راحتی از شر سنسورهای حساس به گرما خلاص شود. از جمله قابلیت‌های این موشک نقطه‌زن می‌توان به پرتاب آن با لانچرهای مختلف اشاره کرد.

حاج قاسم: سریع و خشن

سومین موشک سوخت جامد و دوربرد ایران که توان هدف قرار دادن سرزمین‌های اشغالی را دارد، حاج قاسم است. این موشک بالستیک حدود 1400 کیلومتر برد، 11 متر طول، 7 تن وزن، 500 کیلوگرم سرجنگی و بین 5 تا 12 ماخ سرعت دارد. پیش از این موشک باید به دزفول و ذوالفقار اشاره کرد که به ترتیب 1000 و 700 کیلومتر برد دارند.

حاج قاسم را می‌توان در عرض چند دقیقه عملیاتی و شلیک کرد. این موشک که به صورت مایل پرتاب می‌شود، در دنیا کم نظیر است و اغلب موشک‌هایی که در چنین بردی حرکت می‌کنند، به صورت عمود پرتاب خواهند شد و وزن بیشتری هم دارند. قطر موشک 88 سانتی متر بوده حال آنکه قطر سرجنگی 68 سانتی متر اعلام شده است.

سرجنگی این سلاح بالستیکی، همان نمونه‌ای است که پیش‌تر در ذوالفقار به کار رفته و با این اوصاف وزن 500 کیلوگرمی دارد و مجهز به یک پیشران شده که کلاهک را تا لحظه آخر هدایت می‌کند. در اغلب بالستیک‌های ایرانی شاهد 4 بالک پایدارساز هستیم حال آنکه مهندسان سپاه برای حاج قاسم تا 8 بالک در نظر گرفته‌اند که علت آن اختلاف وزن سرجنگی با موتور است.

هنگام ورود به جو، موشک حاج قاسم با سرعت 12 ماخ به مسیر خود ادامه می‌دهد و هنگام اصابت به زمین هم 5 ماخ سرعت دارد. چنین موشک‌هایی سه مرحله کلی را تا رسیدن به هدف طی می‌کنند که عبارتنداز: فاز اوج گیری، پرواز ثانویه و شیرجه. از آنجایی که سرعت این سلاح هنگام اصابت زیاد است، رهگیری آن برای سامانه‌های پدافندی کار دشواری به حساب می‌آید.

قدر: F، S و H

قدر را باید جزو بهترین موشک‌های بالستیک ایران دانست که براساس شهاب 3 توسعه یافته و نام‌های مختلفی مثل قدر 1، قدر 110 و قدر 101 به آن داده‌اند. به طور کلی سه نوع موشک قدر داریم که عبارتنداز:

قدر S: حداکثر برد 1350 کیلومتر
قدر H: حداکثر برد 1650 کیلومتر
قدر F: حداکثر برد 1950 کیلومتر

این موشک بالستیک تنها در عرض نیم ساعت آماده شلیک شده و از شهاب 3 سریع‌تر است. دقیقا مشخص نیست که این موشک سوخت مایع است یا جامد و بعضی معتقدند که از هر دو نوع سوخت استفاده می‌کند. قدر F با حداکثر سرعت 9 ماخ و وزن سرجنگی 1 تنی، مجهز به سیستم هدایت اینرسی است و توان بالایی برای اصابت به هدف دارد.

به طور کلی باید خاطرنشان کرد که قدر دارای برد 2000 کیلومتری و 15.6 متر طول بوده و وزن مسلح آن به 17.5 تن می‌رسد. سوختش مایع است و سرجنگی به وزن 650 کیلوگرم دارد.

خرمشهر 4: خیبر

از دیگر موشک‌های بالستیک ایران با برد 2000 کیلومتر و سرجنگی سنگین 1.5 تنی باید به خرمشهر 4 یا خیبر اشاره کرد. از جمله ویژگی‌های این سلاح می‌توان به سوخت هایپرگالیک، موتور پیشرفته اروند و سرعت 16 ماه در داخل جو و 8 ماخ در خارج از جو اشاره داشت.

سوخت هایپرگالیک یک نوع سوخت مایع بوده که اجزای آن به محض تماس با یکدیگر آتش می‌گیرند و عملا به سیستم احتراق نیازی ندارند. گرچه این نوع سوخت کار موتور را راحت‌تر می‌کند، اما نیاز به توربو پمپ‌ها را افزایش می‌دهد. به طور کلی سوخت هایپرگالیک از دو جزء سوخت و اکسیدکننده تشکیل شده که هر دو مایع هستند.

یکی دیگر از قابلیت‌های این موشک، ذخیره سازی سوخت به مدت چندین سال است و همین باعث می‌شود که بتوان خرمشهر 4 را برای مدت‌ها در سیلوها دپو کرد. گرچه برد این موشک 2000 کیلومتر اعلام شده اما به نظر می‌رسد که بیشتر از اینها برد داشته باشد. طول سرجنگی 4 متر و وزن آن 1500 کیلوگرم بوده و مقاوم در برابر جنگ الکترونیک است. بد نیست بدانید که از 1.5 تن سرجنگی، 1000 کیلوگرم حاوی مواد منفجره است و الباقی وزن برای تجهیزات موتور و سیستم‌های هدایتی است.

سرعت پرواز خرمشهر 4 یا خیبر در داخل جو زمین حدود 8 ماخ برآورد شده در حالی که سرعت این موشک در خارج از جو حداکثر 16 ماخ است. سرجنگی پس از جدا شدن به کمک موتورهای هدایتگر مسیر خود را اصلاح می‌کند و همین باعث می‌شود که مسیر رهگیری آن برای سامانه‌های دفاع هوایی پیچیده شود.

شاید بتوان گفت که مهم‌ترین قابلیت خرمشهر 4، حمل چندین کلاهک در داخل کلاهک اصلی است و هر یک از آن‌ها می توانند یک هدف مستقل را مورد هدف قرار دهند. نام این قابلیت کلیدی، MIRV است و بسیار کاربردی به نظر می‌رسد. تنها کشورهایی که جز ایران مجهز به چنین فناوری شده‌اند، آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه و چین هستند.

شهاب 3: قدیمی‌ترین موشک بالستیک ایران

شهاب 3 یک موشک بالستیک میان برد با سوخت مایع است که می‌توان گفت نسخه بومی شده موشک ندونگ کره شمالی به حساب می‌آید. شهاب 3 می‌تواند کلاهکی به وزن 800 تا 1200 کیلوگرمی را حمل کند و با توجه به وزن کلاهک، بردی بین 1300 تا 2100 کیلومتر خواهد داشت. وزن کلی این موشک 2 هزار کیلوگرم و قطر آن 1.3 متر است.

در مدل‌های جدید این موشک از سرجنگی بارشی استفاده شده که به آن امکان انهدام مرکز تجمع نیروهای دشمن و پایگاه‌های استراتژیک را می‌دهد. گفته شده در عملیات وعده صادق 2 از موشک شهاب 3 استفاده شده است. یکی از مزایای آن مقاومت در برابر هر گونه شرایط آب و هوایی است. دقت اصابت آن یا ضریب خطایش زیر 2 متر بوده و جزو پرقدرت‌ترین بالستیک‌های ایران قرار می‌گیرد.

مهم‌ترین ویژگی شهاب 3 را باید سرعتش دانست که از بین سایر هم رده‌هایش یکه تاز آسمان و زمین است. سرعت آن بیش از 3 ماخ بوده و از بهترین موشک‌های بالستیک ایران است.

عماد: ستون فقرات بالستیک‌های ایران

باید موشک عماد را یکی از دقیق‌ترین بالستیک‌های ایران دانست که با برد 1600 تا 2500 کیلومتری، می‌تواند درصد خطای خود را به یک چهارم شهاب 3 برساند. عماد یک موشک تک مرحله‌ای با سوحت مایع و سرجنگی جداشونده است که با توجه به موشک قدر توسعه یافته. این سلاح موثر که در موشک باران اخیر اسرائیل مورد استفاده قرار گرفت، 500 کیلوگرم مواد منفجره شدید الانفجار حمل می‌کند و به علت بهره‌مندی از چهار بالک کنترلی یا کانارد، دقیقا به هدف اصابت می‌کند.

توانایی پرتاب از سکوهای ثابت و متحرک و سر دماغه‌ای که مجهز به سیستم‌ها و حسگرهای کنترل و هدای شوندگی شده، جزو قابلیت‌های عماد به حساب می‌آیند. طول این موشک 15.5 متر و قطر بدنه آن 1 متر و 25 سانتی متر است. عماد دارای وزنی بیش از 17 تن بوده و فقط سرجنگی‌اش 750 کیلوگرم است. سرعت این موشک بالستیک 11 ماخ و نوع سوختش مایع است.

خلیج فارس: ضد کشتی

مهندسان پرتلاش کشورمان به منظور مقابله با اهداف دریایی، موشک بالستیک ضد کشتی خلیج فارس را توسعه دادند. این موشک تک مرحله‌ای که با سوخت جامد کار می‌کند، 300 کیلومتر برد داشته و با الهام از فاتح 110 ساخته شده است. کلاهک انفجاری آن حدود 650 کیلوگرم وزن داشته و مجهز به سیستم‌های ترکیبی مختلفی برای هدایت شدن است.

مهم‌ترین تفاوت خلیج فارس با موشک‌های کروز ضد کشتی، سرعت مافوق صوت آن است. کروزهای ضد کشتی عمدتا با سرعت کمتر از صوت و به صورت افقی به سمت هدف می‌روند، در حالی که این موشک مسیر بالستیکی را طی می‌کند. از دیگر قابلیت‌های خلیج فارس باید به قفل شدن روی هدف در مراحل پایانی اصابت اشاره کرد.

قطع به یقین این سلاح پیشرفته مجهز به هوش مصنوعی بوده و از آنجایی که قابلیت قفل شدن روی هدف دارد، می‌تواند اهداف متحرک را تعقیب و منهدم کند. شاید پیش خود فکر کنید که برد 300 کیلومتری این موشک کم است، اما در نظر داشته باشید که برای پوشش خلیج فارس و دریای عمان کفایت می‌کند.

در نوک این موشک یک سامانه الکترواپتیک تعبیه شده که می‌تواند هنگام بازگشت اهداف به جو زمین را کشف کند. سرعت خلیج فارس 3 ماخ برآورد شده که تقریبا 1020 متر بر ثانیه است. دیگر ویژگی بارز این موشک، کلاهک بارشی است که می‌تواند تا 3 هزار قطعه انفجاری را با سرعت متغیر بین 600 تا 2000 متر بر ثانیه به اطراف پرتاب کند.

فاتح 110: یک سلاح کوتاه برد مفید

در اوایل دهه 80 شمسی بود که اولین نسل از موشک بالستیک کوتاه برد فاتح 110 رونمایی شد. برد این موشک 200 کیلومتر بود و خیلی زود بهینه‌سازی‌های آن آغاز گردید. اوایل دهه 90 شمسی بود که سومین نسل از فاتح 110 با حداکثر برد 300 کیلومتر و توانایی شلیک در هر شرایط آب و هوایی معرفی شد.

مدتی بعد چهارمین نسل از این سلاح بالستیک برد کوتاه با ویژگی‌هایی از جمله سرعت عملیاتی بالا، افزایش طول عمر موشک، افزایش زمان استقرار موشک مسلح روی سکوی پرتاب، کاهش زمان تست‌های قبل از پرتاب و در زمان پرتاب، کاهش زمان ترک موقعیت و عدم نیاز به بازدیدهای دوره‌ای اشاره کرد.

نسل‌های مختلف فاتح 110 از روی دو نوع پرتابگر متحرک و ثابت شلیک می‌شوند و می‌توانند علیه اهداف زمینی و دریایی، مراکز تجمع دشمن، مراکز فرماندهی، سایت‌های موشکی، رادارها و… به کارگیری شوند.

قیام: نسخه پیشرفته شهاب 2

قیام یکی از موشک‌های بالستیکی است که با تمامی بالستیک‌های دیگر ایران یک تفاوت اساسی دارد و آن، حذف بالک‌های ثابت پایدارساز از انتهای بدنه است. شباهت زیادی بین این موشک با شهاب 2 دیده می‌شود، اما برد قیام 300 کیلومتر بیشتر از این بالستیک بوده و ابعاد بیشتری هم دارد. وزن آن 6.3 تن است و 11.5 متر طول و 0.88 متر قطر دارد.

برآوردها حاکی از این است که موشک بالستیک و نقطه‌زن قیام، 800 کیلومتر است و می‌تواند به عنوان یکی از گزینه‌های اسرائیل زن روی میز باشد. سوخت مایع باعث به حرکت درآمدن آن می‌شود و از سامانه‌های هدایت اینرسی برخوردار است. از دیگر قابلیت‌های قیام باید به کلاهک سه تکه MIRV اشاره کرد.

همچنین باید خاطرنشان ساخت که این موشک به سختی توسط سامانه‌های پدافندی دشمن شناسایی و رهگیری می‌شود و دارای پرتابگر متحرک است. امکان افزایش برد وجود دارد و می‌تواند حامل کلاهک بارشی باشد.

عاشورا: قاتل تل آویو

به موشک بالستیک عاشورا، لقب تاج صنعت دفاعی ایران را داده‌اند چرا که یک موشک برد متوسط است که می‌تواند با انواع اهداف مهاجم مقابله کند. عاشورا با الهام از دومین موشک بالستیک ایران یعنی شهاب 3 ساخته شده، اما حدود 500 کیلومتر برد بیشتری از آن دارد. با این اوصاف می‌توان گفت که این سلاح اسرائیل زن می‌تواند با برد 2500 کیلومتری‌اش، حیفا و تل آویو را مورد هدف قرار دهد.

ارتفاع موشک عاشورا 19 تا 23 متر بوده و قطر آن 1.2 تا 1.4 متر است. وزن کلاهک حدود 750 کیلوگرم برآورد می‌شود و قدرت تخریب بالایی دارد. عاشورا مجهز به یک موتور دو مرحله‌ای با سوخت جامد و سرعت 6 ماخ است که همین ویژگی سرعت راه اندازی و استقرار موشک را به طرز چشمگیری کاهش می‌دهد.

موشک	برد	سرعت	وزن / وزن سرجنگی	طول	قطر	موتور و سوخت
سجیل	2000 کیلومتر	11 تا 13 ماخ	23 تن / 650 کیلوگرم	18 متر	1.25 متر	سوخت جامد دو مرحله‌ای
خیبرشکن	1450 کیلومتر	2 تا 3 ماخ	4.5 تن / 500 کیلوگرم	10.5 متر	80 سانتی متر	سوخت جامد
حاج قاسم	1400 کیلومتر	5 تا 12 ماخ	7 تن / 500 کیلوگرم	11 متر	88 سانتی متر	سوخت جامد
قدر	2000 کیلومتر	11 ماخ	17.5 تن / 650 کیلوگرم	15.6 متر	1.25 متر	دو مرحله‌ای مایع و جامد
خرمشهر 4	2000 کیلومتر	8 تا 16 ماخ	30 تن / 1.5 تن	13 متر	1.5 متر	مایع هایپرگالیک
شهاب 3	2100 کیلومتر	3 ماخ و بیشتر	16 تن / 1.2 تن	17 متر	1.3 متر	سوخت مایع
عماد	1700 کیلومتر	11 ماخ	17.5 تن / 750 کیلوگرم	15.5 متر	1.25 متر	سوخت مایع
خلیج فارس	300 کیلومتر	3 ماخ	500 کیلوگرم	8.8 متر	61 سانتی متر	سوخت جامد ترکیبی
فاتح 110	300 کیلومتر	3 ماخ	3.5 تن / 500 کیلوگرم	8.8 متر	61 سانتی متر	سوخت جامد تک مرحله‌ای
قیام	800 کیلومتر	8.5 ماخ	6.3 تن / 600 کیلوگرمی	11.5 متر	88 سانتی متر	سوخت مایع
عاشورا	2500 کیلومتر	6 ماخ	750 کیلوگرم سرجنگی	19 متر	1.2 متر	دو مرحله‌ای سوخت جامد

بیشتر بخوانید: