ابتدا باید در مورد این صحبت کنیم که اساسا کودک لوس چه ویژگی‌هایی دارد و به چه کودکی لوس می‌گویند.
کودک لوس چه ویژگی هایی دارد؟
به طور کلی در میان جوامع و فرهنگ های مختلف مصادیق کودک لوس تا حدی متفاوت است. اما هسته اصلی در همه آنها یکی است و آن این که: کودک لوس برای رسیدن به خواسته هایش دست به رفتار و مانور های نامطلوب و منفی می زند او حقی برای دیگران قائل نیست اما حق زیادی برای خود قائل است او نمی تواند بپذیرد که همه توقع ها همیشه برآرورده شدنی نیست و خواسته هایش پایانی ندارد!
کودک لوس معمولا مجموعه‌ای از علامت‌های زیر را دارد:
- پیرو قوائد نبوده و مایل به همکاری نیست.
- به پیام های نه و دیگر پیامهای محدود کننده پاسخ نشان نمی دهد.
- تقریبا در برابر هرچیزی مخالفت و یا اعتراض می کنند.
- تفاوتی میان نیازهای حقیقی و خواسته ها و آرزوهایش قائل نیست.
- نیازها و حقوق اطرافیان برایش هیچ اهمیتی ندارد و اصلا درکی از آن ندارد (چون والدینش عمدتا به همین شیوه و بدون توجه به حقوق دیگران خواسته های او را برطرف کردند و یا اصلا توجهی به نیازهای او نداشتند)
- غالبا با بداخلاقی و گریه خواسته خود را طلب می کند.
علل و ریشه های لوس شدن کودک
باید این را بدانیم که کودک لوس مقصر نیست و نباید مورد بازخواست قرار بگیرد. این لوس شدن و رفتارهایی که به تبع آن ایجاد می شود چند علت دارد و همه علتها ریشه در دو شیوه فرزندپروری دارد. تحقیقات نشان داده است عمدتا کودکانی که لوس هستند، والدینی سهل گیر یا غافل دارند. والدینی که هیچ قانون و قائده ای برای تربیت فرزند ندارند و یا تمام سعی خود را می کنند هر آنچه فرزندشان طلب کرد را برآورده کنندو یا هیچ توجهی به نیازها و خواسته های آنها ندارند.
خواه نیاز حقیقی او باشد، خواه نباشد؛ خواه منطقی باشد، یا نباشد. در این صورت والدینی که شیوه سهلگیر دارند از آنجایی که همیشه برای فرزند آزادی مطلق قائل هستند و هیچ قاعده ای در میزان توجه و محبت، میزان برآورده کردن انتظارات در نظر ندارند، کودک را تبدیل می کنند به فردی که برای برآورده شدن خواسته هایش از هر ترفندی استفاده می کند و اصلا درکی غیر از این ندارد. از طرفی دیگر کودکان والدین غافل به دلیل کمبود توجه و محبت والدین (بخصوص مادر) دچار اعتماد به نفس پایین و احساس نا امنی شده و باز هم برای برآورده شدن نیاز توجه و محبت و برقراری ارتباط عاطفی از روشهایی مثل گریه، خشم و پرخاشگری و …استفاده می کنند و حتی حاضراند کتک بخورند.
راه حلهای پیشگیری و اصلاح لوس شدگی
- عشق و محبت بی قید و شرط خود را ابراز کنید.
- عزت و اعتماد به نفس کودک را افزایش دهید.
- روشهای برقراری ارتباط عاطفی صحیح و بدون افراط و تفریط را بیاموزید و بکارگیرید.
- صبر کردن را آموزش دهید.
- به حقوق دیگران احترام بگذارید تا کودک الگو بگیرد و به حقوق دیگران توجه کند.
- نحوه مواجهه صحیح با گریه و بدخلقی های کودک را بیاموزید.
- میان نیازهای حقیقی و غیر حقیقی او تفاوت قائل شوید و در سایه آزادی منطقی نیازهای حقیقی او را بلافاصله برآورده کنید و به آنها به موقع و بجا و بدرستی پاسخ دهید.
نویسنده: مشاور و پژوهشگر حوزه کودک و نوجوان، سرکار خانم فاطمه شریفی