یکی از مشکلاتی که خانواده ها با آن روبه رو میشوند از پوشک گرفتن کودک است. اما باید بدانیم برای آنکه کودک یاد بگیرد که خودش به دستشویی برود باید بتواند در مرحله اول مثانه خود را کنترل کند و این مستلزم تکامل مغز اوست چراکه وقتی مغز هنوز کامل نیست، کودک بدون اختیار ادرار می‌کند یعنی مثانه یا روده‌ها به محض پرشدن، خالی میشوند.
تقریبا تمام کودکان بین 2 تا 3 سالگی، آمادگی آموزش توالت رفتن را پیدا می کنند.
میانگین سن در پسران 31 ماهگی و دختران 29 ماهگی است. حدود 98 درصد کودکان درسن 3 سالگی موفق می شوند ادرارشان را کنترل کنند.
به طور کلی مطالعات نشان می دهند کودکان از شش ماهگی می توانند ادرار و مدفوع خود را خبر دهند یا آن را برای مدت کوتاهی نگه دارند؛ ولی این مساله اصلا به معنای توالت رفتن ارادی و مستقل محسوب نمی شود!
کودکان وقتی آمادگی داشته باشند می گویند که آنها را پوشک نکنید، آن وقت زمان آموزش دادن آنهاست؛ چون کودکان دنبال استقلال هستند. شما باید زمانی شروع به آموزش کودک کنید که بیشتر این نشانه هارا درکودک می بینید. تحت فشار اعضای خانواده، مادران دیگر، مراقبان کودک و … قرار نگیرید.
هنگام از پوشک گرفتن کودکتان به این چند نکته خوب توجه کنید:
- بسیار مهم است که آموزش توالت رفتن کودک هنگام تغییرات بزرگ زندگی او مانند تولد برادر یا خواهر دیگر، رفتن به مهد کودک جدید نباشد چون تحت استرس است.
- تابستان، بهترین زمان برای گرفتن کودک از پوشک است.
- وقتی توالت رفتن را به کودک آموزش می‌دهید لباس‌های راحت تن او کنید تا بتواند بلافاصله آنها را دربیاورد. فاصله زمانی بین حس کودک برای توالت رفتن و انجام این کار گاهی بسیار کوتاه است، در تابستان فقط یک شورتک پای او کنید تا بلافاصله بتواند آن را دربیاورد.
- روزی 3 بارکودک را توالت ببرید؛ یکبار صبح، یکبار بعدازغذا و یکبار هم قبل ازخواب. این باید جزء برنامه روزمره قرار بگیرد. حتی نیم ساعت پس از غذا خوردن هم دوباره امتحان کنید. البته پیام هایی را از صورت آنها می توانید دریافت کنید.
اگرکودک نمی خواهد توالت برود او را زور نکنید اما اگرموافق است او را همراهی و پاداش کوچکی به او بدهید.
3تا6 ماه طول می کشد کودک به این روند عادت کند بنابراین صبر نکته کلیدی است که باید داشته باشید.
تا مدتهای طولانی والدین باید مساله توالت رفتن را به کودک گوشزد کنند، چون عمده کودکان توجهی به این مساله نداشته و لذا موجبات خیس شدن لباس را فراهم می کنند. در کودکانی که توانایی بیشتری در نگه داشتن ادرار دارند گاه شاهد عفونت و سوزش ادراری هستیم لذا والدین باید مساله ادرارکردن کودک را با فواصل منظم به او گوشزد کنند.
- چند ساعت در روز او را باز بگذارید.
شب‌ها کودکتان را پوشک کنید و برای چند ماه عصر‌ها که او را می‌خوابانید، مراقب کنترل ادرارش باشید. اگر لباس‌های او هنگام بیدارشدن خشک بودند، یعنی شب‌ها هم میشود خیالتان راحت باشد.
بیشتر کودکان حتی تاسن 5 سالگی شب ها پوشک می شوند زیرا کنترل در شب دشوارتراست.
- خیلی از والدین تصور می کنند با ابزارهای جانبی می توانند مانع از کثیف کاری در منزل شوند. مثلا شورتهای آموزشی ابزاری است که در سالهای اخیر زیاد مورد استفاده والدین قرار می گیرد؛ ولی بسیاری از کودکان شورت آموزشی را با پوشک اشتباه می گیرند و به محض پوشیدن این دست شورتها خود را خیس می کنند. پس اگر کودک شما هم این گونه است، عصبانی نشوید. کودکتان را غیر طبیعی قلمداد نکنید. بهتر است که در این دست کودکان از شورت آموزشی استفاده نکنید هر چند که این دست شورتها برای خیلی از کودکان مفید است.
- خرید صندلی توالت مخصوص آموزش توالت کودکان میتواند در از پوشک گرفتن کودک موثر باشد.به کودکان صندلی توالت شخصی دهید تا بتوانند راحت روی آن بنشینند و پاهایشان را روی زمین بگذارند. اجازه دهید کودک صندلی را باهررنگ و طرحی که می خواهد انتخاب کند.
برخی ها برای کاهش اشغال فضا از یک توالت استفاده می کنند به همین منظور زیر پای کودک صندلی بگذارید تا با اطمینان خاطربیشتری بنشیند.
بگذارید کودک با صندلی توالت آشنا شود و با لباس بطور کامل روی آن بنشیند. قبل از اینکه از آن استفاده کند حتی اگر با اسباب بازی های دیگر با آن بازی کند بد نیست. هدف از این کار از بین رفتن ترس کودک و راحت شدن آنهاست.
با کودک در رابطه با تجاربتان صحبت کنید و به آنها نشان دهید ادرار و مدفوع کجا می رود.
اگر از کودکتان خواستید روی صندلی توالت بنشیند، اما ۱۰دقیقه گذشت و او کاری نکرد، مجبورش نکنید تا همچنان روی صندلی بماند، صندلی توالت او را جمع کنید و ساعتی بعد دوباره از او بخواهید این کار را انجام دهد.
اما کلا در فرهنگ ما ایرانی ها چون کودکان عمدتا با شکل توالت فرنگی آشنایی لازم را ندارند لذا نباید توقع داشته باشید که کودکتان از صندلی توالت های کودک خوب استفاده کند. برخی از کودکان هرگز از این صندلی توالت استفاده نکرده و فقط آن را ابزار سرگرمی قرار می دهند.
اگر کودک شما هم دارای چنین روحیه ای است اصرار بر استفاده از این ابزار نداشته باشید و کودکتان را به روشی که در خانواده تان عرف است به توالت ببرید. البته در سالهای نخست کودکان از شکل توالت هراس داشته و می ترسند که داخل آن سقوط کنند پس اصلا اصرار برای این امر نداشته باشید و فرزندتان را برای ادرار کردن کنار توالت بنشانید.
- اگر کودکتان از ریختن آب بعد از اجابت مزاج می‌ترسد، به او آموزش دهید آب برای شستن و پاک‌کردن است و وقتی روی توالت نشسته آسیبی به او نخواهد زد.
- به کودکان دختر یاد دهید که خود را از جلو به عقب پاک کنند در غیر این صورت باکتری های از مقعد به واژینال می رسد.
- به کودکان بیاموزید حتما بعد از توالت دست هایشان را خوب بشویند.
- اگرکودک شما هنگام آموزش ازخود مقاومت نشان می دهد زمان استراحت است و او را مجبور به کاری نکنید.
- مهم ترین بخش از پوشک گرفتن کودک این قسمت است که وقتی کودک توالت میرود اوراتشویق کنید، او را بغل کنید، ببوسید وبرای او دست بزنید و به او جایزه بدهید.
بسیاری ازمادران به آنها میان وعده سالم به عنوان جایزه می دهند برخی دیگر به نمودار آنها ستاره می زنند. لباس های رنگی با تم های کارتونی هم تشویق خوبی است.جایزه ها خیلی گران نیستند اما محرک خوبی برای آنهاست. ازآنها تعریف کنید وبه آنها ببالید. والدین نقش مهمی را درآموزش کودک دارند بنابراین باید صبور و آرام باشید و شوخ طبعی خود را حفظ کنید اگرخسته وعصبی شوید کودک متوجه می شود.
- تحت هیچ شرایطی فرزند خود را تنبیه ،سرزنش تهدید نکنید.
- هرگز آنها را بزور توالت نبرید، باید خودشان تمایل داشته باشند.
- هرگز کودک را مجبور نکنید که بیشتر 5تا7 دقیقه روی توالت بنشینند زیرا تجربه ناخوشایندی برایشان ایجاد می شود.
- او را با کودکان دیگر مقایسه نکنید. از کلماتی مثل کثیف و بدبو استفاده نکنید و درآخر انتظار نداشته باشیم کودک شب آموزش ببینند.
- با خواندن کتاب های مربوط به آموزش توالت رفتن کودک را کنجکاو کنید. کتاب نقش زیادی در برانگیختن انگیزه آنها دارد. کودک خواهد فهمید توالت رفتن یک مزیت است که کودکان بزرگتر دارند.
- درطول آموزش شاد باشید و استرس را از آنها دور کنید.
- نکته آخر اینکه در جریان آموزش توالت رفتن کودک، خود را درگیر نجس و پاکی منزل نکنید. اجازه دهید هم کودک راحت باشد هم خودتان چون در غیر این صورت این آموزش هم برای شما و هم کودکتان توام با استرس زیاد خواهد بود. در صورت امکان سعی کنید بخشی از خانه یا یک اتاق را پاک و مطهر نگه دارید تا در آن موقعیت به راحتی و با آرامش آداب دینی تان را انجام دهید یا حتی با آرامش در آن مکان استراحت کنید. پاک نگه داشتن یک بخش از خانه بسیار راحت تر از پاک نگه داشتن همه زوایای خانه است.
پس اول شرایط روحی خود را آماده کنید و سپس از پوشک گرفتن کودک را شروع کنید.
نویسنده: متخصص اطفال، خانم دکتر مهسا صفری
حتما نظرات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید.