والدین چگونه و با چه روش هایی می توانند موجب پرورش خلاقیت کودکان شوند؟
قائده و محور اصلی تربیت در 2 تا 7 سالگی، بر آزادی کودک است. آزادی یعنی رها بودن کودک از بایدها و نبایدها. در واقع حس آزادی کودک مهم است، نه مطلق آزار بودن او! یعنی بجای اینکه همه چیز را در دسترس کودک قرار داده و او را محدود و کنترل کتیم، محیط را محدود کرده و ابزار و وسایلی که ممکن است آسیب زا باشند (برای خود کودک و دیگران) از دسترس کودک خارج می کنیم تا آزادانه در محیط به تجربه و کشف بپردازد.
راههای پرورش خلاقیت:
- یکی از راههای پرورش خلاقیت در کودکان فراهم کردن شرایط برای قرار گرفتن کودک در محیط‌ها و فضاهای گوناگون و ارتباط با همسالان، فامیل و … است. از آنجایی که مهم ترین ابزار یادگیری کودک زیر 7 سال حواس است، قرار گرفتن او در محیط ها و فضاهای گوناگون و ارتباط با دیگران موجب خواهد شد که داده های بیشتری را از طریق حواس دریافت و در جهت کشف موقعیت های جدید به کارگیرد.
- یکی دیگر از راههای پرورش خلاقیت پرسش های مداوم از کودک است. به این صورت که سعی کنیم در مواجهه با موقعیت های مختلف با ارائه پرسش ذهن کودک را برای پیدا کردن راههای گوناگون حل مسئله تقویت کنیم. و خودمان در فرآیند رسیدن به اهداف به او کمک کنیم. همچنین اگر کودک پرسش هایی در موقعیت های مختلف دارد نباید خیلی زود به پرسشهای او پاسخ دهیم و فقط به او کمک کنیم تا خود پاسخ پرسشها را کشف نماید.
- علاوه براین نباید همه خواسته های کودک برآورده شود. ممکن است کودک خواسته های زیادی داشته باشد. در این صورت باید به او کمک کرد تا راههای مختلف رفع نیازها و خواسته هایش را پیدا کند. به عنوان مثال بجای خرید اسباب بازی های مورد علاقه او می توانیم به او در ساخت آن اسباب بازی ها کمک کنیم. وسایل را فراهم کنیم و در اختیار او قرار دهیم تا خود وسیله مورد علاقه را بسازد. او باید آنقدر آزمون و خطا و تجربه کند تا بتواند روی پای خود بایستد و یاد بگیرد که می تواند مسائل خود را حل کند. او باید یاد بگیرد گاهی سختی بکشد و همه چیز را آسان بدست نیاورد.
والدین چگونه مانع خلاقیت کودکان می شوند؟
بسیاری از آموزش ها و کلاس های اجباری که والدین برای کودکان در نظر می گیرند، بسیار مخرب و محدود کننده است. در بسیاری از مواقع کودک رغبت زیادی به برخی آموزش ها و کلاس ها ندارد و فقط به اجبار تن به خواست والدین می دهد که در این صورت قدرت فکر کردن و خلاقیت او را تحت تأثیر منفی قرار می دهد.
- محدود کردن بازیهای کودک و اعمال قوانین خشک و بدون انعطاف برای کودکان موجب می شود آزادی عمل کودک کاهش یافته و ممکن است او را در شرایط استرس زا قرار دهد. بهتر است والدین تا حد امکان شرایط و بستر را برای انواع بازیها متناسب با سن کودک فراهم کرده تا او آزادانه و خالی از هر گونه هیجانات منفی به فعالیت و کاوش بپردازد.
نقش بازی در پرورش خلاقیت کودکان:
- بازی برای کودکان در حکم آب حیات است و به خوبی می‌تواند بستر مناسبی برای رشد تخیلات به وجود بیاورد. همچنین نقش مؤثری در تقویت نطق و کلام کودک و به طور کلی ابرازات او دارد.
- كودك از طریق بازی با انواع ، موفق به شناخت شكل ها، رنگ ها، اندازه ها، جنس اشیاء و اهمیت آنها می شود و از بازیها و ورزش ها، مهارت به دست می آورد و به او شادی و لذت می بخشد.
- كودك به وسیله بازی دنیا را می شناسد، می فهمد و كنترل می كند و می تواند میان واقعیت و تخیل فرق بگذارد، میزان توانایی های خود را با دیگران مقایسه می كند و یك مفهوم روشن تر و واقع گریانه تر از خود به دست می آورد و می تواند مسئولیت كامل اعمال خود را برعهده بگیرد.
- با كمك بازی، خوب و بد را درك می كند و می فهمد كه اگر بخواهد در بازی یك فرد قابل قبول باشد باید درستكار و با حقیقت، مسلط به خود و عادل باشد. همچنین درمی یابد دوستانش در بازی به نسبت والدین كمتر شكیبا هستند و یاد می گیرد كه اصول اخلاقی را هنگام بازی نسبت به محیط خانه و در سالهای بعد در مدرسه به طور كامل تر رعایت كند.
بنابراین بازی مناسب ترین روش تربیتی است و مناسب ترین روش برای رشد خلاقیت کودک، از این جهت که کودک در بازیها از طریق حواس اطلاعات زیادی را دریافت و ثبت کرده و در موقعیت های گوناگون به مقایسه، تشخیص و ابداع میپردازد. پس وظیفه والدین و مربیان است كه بازیهای مناسب برای كودكان ترتیب دهند.
مطلب پیشنهادی: آموزش اوریگامی قورباغه و فوائد ساختن اوریگامی
اهمیت این موضوع آنقدر زیاد است که والدین باید بیش از پیش آن را مورد توجه قرار داده و سعی در جایگزینی انواع بازیهای نشاط آور بجای موبایل و رایانه و تلویزیون و از این دست ….داشته باشتد.
به طور کلی بازیهای جنبشی حرکتی، مثل بالابلندی، قایم باشک، و انواع بازیهای نقش دار و مهارتی تاثیر بسیار زیادی در ایجاد نشاط و توانمندی کودکان داشته و موجب ارتقاء مهارتهای آنها خواهد شد.
مشاور و پژوهشگر حوزه کودک و نوجوان سرکار خانم فاطمه شریفی